Aleksander Dumas, fr. Alexandre Dumas (ur. 24 lipca 1802, zm. 5 grudnia 1870) – pisarz francuski.

Dumas pisał przede wszystkim powieści przygodowe związane z historią Francji. Jego książki pełne były romansów, pojedynków na broń białą, spisków i podstępów.

Życiorys

Aleksander Dumas urodził się w posiadłości Dumas Davy de la Pailleterie w Villers-Cotterêts, Aisne, około 80 km na północny wschód od Paryża. Był wnukiem markiza Antoniego Aleksandra Davy de la Pailleterie. Dziadek Aleksandra, dawny pułkownik i generalny komisarz artylerii, kupił w 1760 plantację na San Domingo (obecnie Dominikana) i osiadł na wyspie. W dniu 27 marca 1762 czarna niewolnica Marie-Céssette Dumas urodziła syna, Tomasza Aleksandra. Cessette Dumas zmarła w 1772. W 1780 markiz de la Pailleterier wrócił z synem do Francji. W 1786 Tomasz Aleksander zaciągnął się do armii. Posługiwał się nazwiskiem matki – Dumas. W służbie w dragonach został brygadierem (w 1792); w październiku tegoż roku został mianowany podpułkownikiem kawalerii w Wolnym Legionie Amerykanów kawalera de Saint-Georges'a. W listopadzie 1792 Dumas ożenił się z Marie-Louise Elizabeth Labouret, która urodziła córkę Aimée i syna Aleksandra. Podczas wojen w obronie rewolucji ojciec przyszłego pisarza okazał się doskonałym dowódcą, dzięki czemu w wieku 31 lat został mianowany generałem.

Ojcem chrzestnym Aleksandra został towarzysz broni generała Dumasa, generał Brune. Rodzina zamieszkała we wsi Haramont pod Villers-Cotterêts. W 1806 generał Dumas zmarł, popadłszy wcześniej w niełaskę u Napoleona. Czteroletnim Aleksandrem opiekowała się matka, a o utrzymanie wdowy troszczyli się Labouretowie. Młody Dumas uczył się, choć niezbyt pilnie, u księdza Gregoire'a w Villers-Cotterêts. W 1823 Dumas został kancelistą u notariusza w Villers-Cotterêts. W tym czasie spotkał kilka osób, które miały wpływ na wybór jego sposobu życia: Adolfa de Leuvena, Karolinę Collard, Amadeusza de la Ponce. Dumas założył amatorski teatr, na którego potrzeby wspólnie z de Leuvenem napisali kilka sztuk. Dwudziestoletni Aleksander postanowił przenieść się do Paryża i dzięki protekcji generała Foy znalazł pracę w sekretariacie księcia Orleańskiego (przyszłego króla Ludwika Filipa I) w Palais-Royal.

Dumas, poza swoim głównym zajęciem, pisywał artykuły do prasy. Jednak przede wszystkim fascynował go teatr. Napisał kilka sztuk teatralnych; w 1829 pierwsza z nich została wystawiona i dobrze przyjęta. W następnym roku inna jego sztuka odniosła sukces, co pozwoliło mu na traktowanie pisania jako głównego źródła dochodu.

W 1830 we Francji wybuchła kolejna rewolucja. Do połowy lat trzydziestych XIX stulecia we Francji było niespokojnie, jednak w końcu kraj zaczął się rozwijać. Dla Dumasa najcenniejszym osiągnięciem rewolucji było położenie kresu cenzurze.

Dumas zaczął pisać dla prasy powieści w odcinkach; pierwszą była powieść pt. Kapitan Paul, która była przeróbką wcześniejszej sztuki teatralnej.

W 1840 poślubił Idę Ferrier. Małżeństwo nie przeszkodziło mu w spłodzeniu trojga nieślubnych dzieci z kochankami. Jednym z nich był jego imiennik, który miał w przyszłości również zostać pisarzem.

Dzięki swoim książkom Dumas sporo zarabiał, co nie uchroniło go od kilkakrotnego bankructwa. Udział w tym miały jego liczne kochanki. Victor Hugo powiedział o Dumasie, że dziesięć razy robił fortunę, by ją natychmiast przefrymarczyć. Po abdykacji króla i przejęciu władzy przez Napoleona III Dumas w 1851 przeniósł się do Brukseli.

Następnie pojechał do Rosji, gdzie spędził dwa lata. W marcu 1861 proklamowano królestwo Włoch. Przez trzy lata Dumas zaangażowany był w walkę o zjednoczenie Włoch, po czym w 1864 wrócił do Paryża. Przed śmiercią zajmował się czytaniem własnych prac; jak twierdził – wcześniej nie miał na to czasu.

Dumas został pochowany tam, gdzie się urodził – w Villers-Cotterêts. W 2002 na wniosek prezydenta Francji jego ciało przeniesiono do Panteonu w Paryżu.

Dom Aleksandra Dumasa, Château Monte Cristo, został odrestaurowany i otwarty dla zwiedzających.

Wybrane książki

• książki o muszkieterach:
  • Trzej muszkieterowie (1844, Les trois mousquetaires, wyd. polskie 1846)
  • Dwadzieścia lat później (1845, Vingt ans après, 1846)
  • Wicehrabia de Bragelonne (1848-1850, Le vicomte de Bragelonne, wyd. polskie 1849)
• Wilczyce, (1858, Les louves de Machecoul)
• Hrabia Monte Christo (1844, Le comte de Monte Christo, wyd. polskie 1846)
• Córka regenta (1845)
• Biesiada widm
• Królowa Margot (1845, La Reine Margot)
• Pamiętniki lekarza - cykl powieściowy zawierający następujące części:
  • Józef Balsamo (1846–1848)
  • Naszyjnik królowej
  • Anioł Pitou
  • Hrabina de Charny
  • Kawaler de Maison-Rouge
• Czarny tulipan (1850)
• Królewski poseł
• Dwie Diany
• Opowieści o duchach
• Dziadek do orzechów - przeróbka utworu E. T. A. Hoffmanna

Adaptacje

Książki Dumasa zostały przetłumaczone na prawie dwieście języków, a na ich podstawie powstało więcej niż 200 filmów.

Powieść Hrabia Monte Christo zainspirowała François Taillandiera do napisania jej kontynuacji – Pamiętników hrabiego Monte Christo i Juliusza Verne'a do napisania powieści Mateusz Sandorf.