Antoni Pajdak
- Dzimšanas datums:
- 07.12.1894
- Miršanas datums:
- 20.03.1988
- Mūža garums:
- 93
- Dienas kopš dzimšanas:
- 47448
- Gadi kopš dzimšanas:
- 129
- Dienas kopš miršanas:
- 13375
- Gadi kopš miršanas:
- 36
- Kategorijas:
- 1. Pasaules kara dalībnieks, Advokāts (-e), Leģionārs, Padomju represiju (genocīda) upuris
- Tautība:
- polis
- Kapsēta:
- Warschau, Powązki-Friedhof
Antoni Pajdak pseud. Traugutt, Okrzejski (ur. 7 grudnia 1894 w Biskupicach, zm. 20 marca 1988 w Warszawie) – adwokat, działacz socjalistyczny i niepodległościowy, współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej KOR.
Urodził się w rodzinie robotniczej. Ojciec Józef był początkowo rolnikiem a następnie górnikiem i członkiem PPSD. W rodzinnej wsi ukończył szkołę podstawową oraz Szkołę Pospolita Męską w Wieliczce. Od września 1907 uczęszczał do gimnazjum w Krakowie. Od czasu gimnazjum należał do kręgu PPSD i uczęszczał na kursy Uniwersytetu Robotniczego.
W 1910, w wieku 16 lat, pod pseudonimem Antoni przystąpił do Związku Walki Czynnej a następnie w 1912, Związku Strzeleckiego, gdzie ukończył szkołę oficerską. W 1915 ukończył Gimnazjum św. Anny w Krakowie.
Od sierpnia 1914 roku był żołnierzem Legionów. Początkowo jako plutonowy 2 kompanii 4 batalionu 1 Pułku Piechoty Legionów, od 1916 jako starszy sierżant ps. Ludor w 5 Pułku Piechoty Legionów. Uczestniczył we wszystkich bitwach Legionów m.in. pod Łowczówkiem, Konarami, Jastkówem, Kostiuchnówką. W lutym 1917 został skierowany do pracy w Polskiej Organizacji Wojskowej na Lubelszczyznę. Po kilku miesiącach został aresztowany jako szpieg i osadzony w Puławach, skąd po miesiącu został odesłany do Legionów. W lipcu 1917 wraz z innymi odmówił złożenia przysięgi na wierność Austrii. Jako poddany austriacki został skierowany do szkoły oficerskiej rezerwy, a następnie do 40 rzeszowskiego pułku piechoty i wysłany na front włoski. Służył w Tyrolu w stopniu aspiranta. Do Polski wrócił w styczniu 1919. W tym samym roku rozpoczął działalność w Polskiej Partii Socjalistycznej.
Po powrocie do Krakowa ukończył kursy w Akademii Handlowej oraz rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, pracując jednocześnie w Wojskowej Fabryce Wozów. W lipcu 1920 zgłosił się ochotniczo do wojska. Został przydzielony do 5 zapasowego dywizjonu taborów w stopniu wachmistrza sztabowego. Nie wziął udziału w walkach. Zdemobilizowany w listopadzie 1920 kontynuował studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim uzyskując w lipcu 1921 absolutorium, zaś w lipcu 1922 tytuł doktorski.
Od 1923 roku pracował jako urzędnik starostwa powiatowego w Radomsku, od 1926 wicestarosta w Koninie, a następnie w Słupcy. W okresie 1928 - 1930 burmistrz Radomska. Od 1935 adwokat w Krakowie, obrońca w procesach działaczy socjalistycznych i komunistycznych. W maju 1939 wybrany wiceprezydentem Krakowa. Nie objął jednak funkcji do wybuchu wojny z uwagi na sprzeciw władz.
W czasie wojny członek PPS-WRN, komendant Milicji Robotniczej. Od 1943 zastępca Delegata Rządu RP na Kraj, od 1944 minister-członek Krajowej Rady Ministrów. Aresztowany 27 marca 1945 przez NKWD Skazany w tzw. "procesie szesnastu" (formalnie w odrębnym tajnym procesie w listopadzie 1945) na 5 lat więzienia.
Od 1945 do 1949 roku więziony w Moskwie, od czerwca 1949 w Włodzimierzu nad Klaźmą. W maju 1950 po odbyciu kary został zesłany na Syberię do Krasnojarskiego Kraju gdzie pracował jako drwal. Po okresie uwięzienia w ZSRR wrócił do Polski w roku 1955. Od 1956 do 1968 pracował jako adwokat w Warszawie.
Działacz opozycji niepodległościowej w PRL. W 1972 wraz z innymi legionistami, wystąpił do premiera z memoriałem o uczciwą ocenę historii Legionów Polskich. Na przełomie 1975/1976 był jednym z sygnatariuszy "Listu 59". Był jednym z założycieli Komitetu Obrony Robotników i Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. 10 marca 1981 napadnięty przez "nieznanych sprawców". W efekcie pobicia znalazł się w szpitalu. Zmarł w marcu 1988 roku.
19 kwietnia 1990 roku Plenum Sądu Najwyższego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) unieważniło wyrok z 14 listopada 1945.
Odznaczony w 1932 Krzyżem Niepodległości, w 1944 Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, czterokrotnie (1948) Medalem Wojska, w 1970 Krzyżem Armii Krajowej, pośmiertnie w 1988 przez Prezydenta RP na Uchodźstwie Kazimierza Sabbata Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Polonia Restituta oraz Pro Fide et Patriae. Posiadał też odznakę legionową "Za wierną służbę".
21 września 2006 został pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
Żona Antoniego Pajdaka - Janina została aresztowana przez funkcjonariuszy MBP 3 listopada 1947 w Krakowie. Według oficjalnej wersji 24 listopada popełniła samobójstwo wyskakując z więziennego okna. Córka Pajdaka - Wiesława została aresztowana 5 listopada 1947 i więziona do 1953 roku.
Antoni Pajdak jako patron
4 lipca 1991 Rada Dzielnicy gminy Warszawa Praga Północ uchwałą Nr XVI/144?91 nadała imię Antoniego Pajdaka ulicy na osiedlu Nowodwory. Imię Pajdaka noszą również ulice w Krakowie i Radomsku.
31 marca 2006 w Biskupicach imię Pajdaka nadano Gminnej Bibliotece Publicznej oraz odsłonięto cokół z popiersiem bohatera.
Avoti: wikipedia.org
Nav pesaistītu vietu
Saiknes
Saistītās personas vārds | Saites | Apraksts | ||
---|---|---|---|---|
1 | Jerzy Andrzejewski | Darba biedrs | ||
2 | Jan Józef Lipski | Darba biedrs | ||
3 | Jacek Kuroń | Darba biedrs |
23.09.1976 | Powstał Komitet Obrony Robotników (KOR)
Komitet Obrony Robotników – polska organizacja opozycyjna działająca od września 1976 do września 1977, sprzeciwiająca się polityce władz PRL, niosąca pomoc osobom represjonowanym w wyniku wydarzeń Czerwca 1976, przede wszystkim w Radomiu i Ursusie. Po częściowym spełnieniu jej postulatów przez władze PRL przekształciła się w Komitet Samoobrony Społecznej KOR.