Opis fabuły

Film opowiada o przygodach polskiego żołnierza Franciszka Dolasa, któremu na skutek komicznych zbiegów okoliczności wydaje się, że to przez niego wybuchła II wojna światowa. Pragnąc się za wszelką cenę zrehabilitować, pakuje się coraz to w nowe tarapaty. Rzucany przez los na różne fronty wojny (Jugosławia, Morze Śródziemne, Afryka, Włochy), wraca w końcu do Polski.

Wojenna farsa o pechowym szeregowcu Franku Dolasie, który chce koniecznie zabłysnąć bohaterskimi czynami, ale wplątuje się w coraz bardziej niesamowite tarapaty. 31 sierpnia 1939 roku Dolas przybywa na granicę niemiecką w plutonie mającym wzmocnić obronę stacji kolejowej. Zasypia, a jego karabin przypadkowo strzela. Franek jest przekonany, że rozpętał wojnę. Dostaje się do niewoli niemieckiej. W stalagu chce zorganizować ucieczkę, ale jego przesadny entuzjazm razi obozowych konspiratorów.

Obsada

• Marian Kociniak − starszy strzelec Franek Dolas
• Leonard Pietraszak − lotnik w stalagu
• Stanisław Milski − niemiecki generał
• Kazimierz Talarczyk − Woydyłło
• Jerzy Block − zawiadowca
• Wirgiliusz Gryń − Józek Kryska
• Andrzej Gawroński − Helmut, gestapowiec
• Emil Karewicz − oficer gestapo
• Henryk Łapiński − Władzio Wachocki
• Andrzej Herder − Hans, gestapowiec
• Leon Pietraszkiewicz − Herbert Gulke
• Jerzy Rogalski − chłop Jędrzej Grzyb
• Mirosław Szonert − żandarm
• Mieczysław Stoor − gestapowiec
• Jarosław Skulski − pułkownik w polskiej ambasadzie w Belgradzie
• Tomasz Zaliwski − jugosłowiański oficer
• Elżbieta Starostecka − śpiewaczka w tawernie
• Jerzy Moes − porucznik Regulski
• Andrzej Krasicki − kapitan francuskiego statku
• Wojciech Zagórski − Turek werbujący na niemiecki statek
• Janina Borońska − Elżbieta
• Ludwik Benoit − karczmarz
• Janusz Kłosiński − karczmarz
• Jan Paweł Kruk − marynarz
• Zdzisław Kuźniar − Dino Stojadinović (kapitan jugosłowiańskiego statku)
• Józef Łodyński − palacz na jugosłowiańskim statku
• Krystyna Borowicz − szefowa burdelu
• Piotr Fronczewski − włoski żołnierz
• Wacław Kowalski − Kiedros, sierżant Legii Cudzoziemskiej
• Jan Świderski − kapitan Legii Cudzoziemskiej Letoux
• Leonard Andrzejewski − żołnierz Legii Cudzoziemskiej
• Kazimierz Rudzki − kapitan Ralf Peacoock
• Lech Ordon − sierżant Hopkins
• Zdzisław Maklakiewicz − żołnierz włoski
• Jerzy Duszyński − żołnierz włoski
• Marian Rułka − żołnierz brytyjski
• Joanna Jędryka − Teresa
• Małgorzata Pritulak − Mirella
• Kazimierz Fabisiak − ojciec Dominik, przeor klasztoru
• Konrad Morawski − Matula
• Zygmunt Zintel − ojciec Sebastian
• Halina Buyno-Łoza − Jóźwiakowa
• Stanisław Gronkowski − partyzant "Wilk"
• Aleksander Fogiel − Jóźwiak
• Eugeniusz Kamiński − gestapowiec
• Ludwik Kasendra − brat Florian
• Bohdan Wróblewski − urzędnik ambasady polskiej w Belgradzie
• Zbigniew Lesień − więzień stalagu
• Ryszard Dembiński − oficer niemiecki na odprawie w wagonie
• Piotr Różański − adiutant kapitana Letouxa
• Wojciech Brzozowicz - sierżant Karaś
• Marian Wojtczak

Produkcja

Początkowe sceny sfilmowano na stacji kolejowej we wsi Nielestno, gmina Wleń. Zdjęcia kręcono również w Jeleniej Górze, Szklarskiej Porębie, Soczi, Baku, Suchumi, Gdyni, Poświętnem, Dolinie Jaworzynki w Tatrach a także w Mileszkach. Sceny z obozu jenieckiego, w którym Dolas przygotowuje ucieczkę w pierwszej części, zostały nakręcone w tuczarni świń we wsi Krogulec (obecnie dzielnica Zgierza), z której na czas kręcenia filmu zostały wysiedlone lokatorki obiektu.

Ścieżka dźwiękowa

Muzykę do ballady w filmie skomponował Jerzy Matuszkiewicz, słowa napisał Andrzej Czekalski, zaś wykonał ją Andrzej Żarnecki.

Piosenkę w jugosłowiańskiej tawernie w rzeczywistości wykonuje Katarina Sarcevic. Jej tytuł: Kad si bila mala mare.

Informacje dodatkowe

W scenach z kaplicy obozu jenieckiego, polscy żołnierze przygotowywali jasełka, śpiewając piosenkę żołnierską z czasów Legionów z akcentami antybolszewickimi Leguny w niebie autorstwa Adama Kowalskiego.

Często (szczególnie w grach teleturniejowych) przytaczane są nazwy geograficzne – miejscowość Chrząszczyrzewoszyce, powiat Łękołody, choć były to lokacje zupełnie fikcyjne stworzone na potrzeby gagu filmowego (epizod ten został zapożyczony z powieści „C.K. Dezerterzy” Kazimierza Sejdy). Główny bohater Franek Dolas wymienił te nazwy jako dalszy ciąg trudnego w wymowie łamańca językowego. Stało się to po jego zatrzymaniu podczas przesłuchania. Dolas przedstawił się wówczas jako Grzegorz Brzęczyszczykiewicz, chcąc najprawdopodobniej opóźnić swoją identyfikację i dopiec oficerowi gestapo (zagranemu przez Emila Karewicza) oraz protokołującemu Hansowi (zagranemu przez Andrzeja Herdera). Ponadto scena z udziałem tych aktorów w ich rolach stanowi nawiązanie do serialu Stawka większa niż życie z lat 1967-1968, jako że w tej produkcji wcielili się w podobne postacie (rola Karewicza to Hermann Brunner).

W wersji koloryzowanej flaga Jugosławii ma błędne kolory (flaga zielono-biało-czerwona zamiast niebiesko-biało-czerwonej).

Jest to jedyny polski film, w którym występują dialogi aż w dziewięciu językach obcych. W dłuższych scenach i wypowiedziach pojawia się język niemiecki, francuski, angielski i włoski, zaś epizodycznie także arabski, rosyjski, serbsko-chorwacki oraz grecki i hiszpański.

29 sierpnia 2003 miała miejsce światowa premiera polskiej gry komputerowej z gatunku gier przygodowych i cRPG - Jak rozpętałem II wojnę światową. Nieznane przygody Franka Dolasa - wyprodukowanej przez Mirage Interactive, a wydanej przez Cenega Poland. Jej głównym bohaterem był również Franek Dolas, jednak fabuła nawiązywała do filmu w luźny sposób, zaś rozgrywka wymagała od bohatera częstego stosowania przemocy podczas podróży, co pozostawało w sprzeczności z brakiem skłonności do awanturnictwa filmowego Dolasa.