Polski Cmentarz w Teheranie - znajduje się we wschodniej części miasta. Są na nim pochowani uczestnicy przemarszu wojsk gen. Władysława Andersa z Armii Polskiej w ZSRR z Rosji przez Iran na Bliski Wschód, a następnie do Europy. Na cmentarzu tym pochowano 1937 osób, w tym 409 wojskowych.

Po ewakuacji z ZSRR w Iranie znalazło się ponad 115 000 Polaków, w tym około 25 000 cywilów, wśród których 13 000 to dzieci. Na ulicach Teheranu język polski był zjawiskiem powszednim. Polscy uchodźcy otwierali sklepy, kawiarnie, restauracje, pracowali w bazach amerykańskich i brytyjskich. Kilkaset kobiet powychodziło za mąż za Persów i pozostało w Iranie na stałe.

Wielu uchodźców chorowało na malarię, tyfus, dyzenterię i inne choroby.

"Po powrocie do Teheranu musiałem się zająć najgorliwiej szpitalami i obozami dla ludności cywilnej. Największym nieszczęściem był często beznadziejny stan zdrowia przybywających. Nieraz już po przybyciu do Teheranu ludzie umierali wskutek wycieńczenia i długotrwałego głodu podczas dwuletniego pobytu w Rosji sowieckiej. W ciągu kilku tygodni las, przeszło tysiąca krzyży, pokrył cmentarz polski w Teheranie. Zmarł także mój adiutant i serdeczny przyjaciel sprzed wojny porucznik Zygmunt Kostakiewicz, któremu cudem udało się wydostać z łagrów sowieckich" – pisał po latach generał Władysław Anders.

Znajduje się tam dwudzielny cokół na którym umieszczona jest tablica pamiątkowa z polskim napisem: Pamięci Wygnańców Polskich, którzy w drodze do ojczyzny w Bogu spoczęli na wieki 1942-1944.

Łącznie na obszarze Iranu zmarło w czasie wojny ponad 3500 Polaków, w tym 611 wojskowych. Największe (poza Teheranem) nekropolie polskie znajdują się w Pahlevi, Isfahanie i Kazwinie.

Początki

Początki cmentarza rzymskokatolickiego Doulab sięgają połowy XIX wieku. W roku 1855 młody lekarz szacha Nasser od-Dina (por. Encyclopaedia Iranica), dr Louis André Ernest zmarł i został pochowany na polu znajdującym się w teherańskiej dzielnicy Doulab, tuż obok cmentarza ormiańskiego. Ten skrawek ziemi miał później stać się miejscem pochówku dla wszystkich katolików Teheranu, tak obcokrajowców, jak i miejscowych. Grobowiec dr Cloqueta, zwieńczony niewielką ceglaną kopułą, można podziwiać do dnia dzisiejszego.

Po przybyciu do Teheranu w roku 1862 księża Zgromadzenia Misji (lazaryści) będąc jedynymi duchownymi rzymskokatolickimi w mieście, przejęli odpowiedzialność za cmentarz. Było to w czasach, kiedy w Teheranie żyło 87 katolików, z których wszyscy byli obcokrajowcami lub Chaldejczykami. W 1886 r. ormiański oficer Légion d’honneur oraz lekarz francuskiej misji, Joseph Désiré Tholozan, wykupił teren, na którym znajduje się cmentarz. Od tamtego czasu cmentarz służył rzymskokatolickiej wspólnocie Teheranu, która stawała się jeszcze bardziej liczna i wielonarodowa.

Przybycie Polaków

W 1942 r. ok. 120 tysięcy polskich żołnierzy i cywilów zwolnionych z sowieckiej niewoli przybiło do irańskiego portu Bandar Anzali. Część z nich, pod dowództwem generała Andersa, miała utworzyć Polską Armię na Wschodzie. Wielu z przybyszy było tak zagłodzonych i wynędzniałych, że nie przetrwało trudów podróży i zmarło wkrótce po przybyciu do Iranu.

W następstwie wydarzeń tamtych dni, polska ambasada odkupiła połowę terenu cmentarza i zorganizowała pochówek wielu zmarłych w Teheranie rodaków w praktyczny, lecz godny sposób.

Późniejsze lata

W 1943 r. wspólnota ormiańsko-katolicka zbudowała swój własny cmentarz, tuż obok "łacińskiego", a w roku 1963 to samo zrobili Chaldejczycy. Dziś cały kompleks składa się z pięciu części, o całkowitej powierzchni ok. 76 tys. m2. W roku 2000 teren cmentarza został wpisany przez Irańską Organizację Dziedzictwa Narodowego i Turystyki (سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری) na listę dóbr kultury i dziedzictwa narodowego Iranu (No. 2688).

W drugiej połowie XX w. cmentarz nadal służył katolickiej wspólnocie Teheranu, a każdego roku odbywało się tu średnio pięć pogrzebów rocznie. Jednak w roku 199* administracja miejska wycofała pozwolenie na wykorzystanie cmentarza jako miejsca pochówku. W dalszej argumentacji miasta pojawiła się sugestia, jakoby po czterdziestu latach od tego momentu groby mogłyby być niszczone, a teren cmentarza przeznaczony do zaspokojenia potrzeb budowlanych miasta. Określono także nową lokalizację cmentarza katolickiego w ...*, a Doulab wydawał się być skazany na zapomnienie.

Zagrożenia

Polityczne zagrożenia dla istnienia cmentarza pojawiły się w 1992 r. i nie zostały zażegnane. 

Narodowości obecne na cmentarzu Doulab

Polacy, Niemcy, Amerykanie, Anglicy, Argentyńczycy, Ormianie, Asyryjczycy, Chaldejczycy (Iran), Austriacy, Belgowie, Hiszpanie, Estończycy, Francuzi, Grecy, Holendrzy, Węgrzy, Irakijczycy, Irlandczycy, Włosi, Japończycy, obywatele byłej Jugosławii, Łotysze, Libańczycy, Litwini, Malezyjczycy, Nowozelandczycy, Pakistańczycy, Filipińczycy, Portugalczycy, Rosjanie, Szwedzi, Szwajcarzy, Syryjczycy, obywatele byłej Czechosłowacji i Turcy.

Źródło: http://www.doulabcemetery.com/pl