Aleksander Czołowski (ur. 27 lutego 1865 w Bakończycach pod Przemyślem, zm. 7 lipca 1944 we Lwowie) – polski historyk i archiwista, dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Lwowa i Muzeum Narodowego we Lwowie, profesor.

W 1884 ukończył gimnazjum w Stanisławowie, po czym podjął studia na Wydziale Prawnym Uniwersytetu Lwowskiego. Przeniósł się wkrótce na Wydział Filozoficzny uniwersytetu w Wiedniu. W 1890 ukończył studia na ULw, uzyskując stopień doktora filozofii. Był uczniem prof. Liskego. W 1891 objął stanowisko archiwariusza a następnie dyrektora archiwum i podległych mu muzeów (w tym muzeum miejskiego) we Lwowie, piastując to stanowisko aż do 1939. Był także kolekcjonerem dzieł sztuki i jednym z inicjatorów utworzenia we Lwowie galerii obrazów.

Był członkiem przybranym wydziału historyczno-filozoficznego Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Był człowiekiem rozległej wiedzy. Dzięki jego staraniom w 1893 powstało Muzeum Historyczne miasta Lwowa a także Muzeum Narodowe im. króla Jana III. Brał aktywny udział w bieżącym życiu miasta, w organizacji wystaw i zjazdów, pracach Towarzystwa Miłośników Przeszłości Lwowa i Polskiego Towarzystwa Historycznego. W kręgu jego zainteresowań były zarówno rządowe archiwa we Lwowie, jak też klasztorne i cechowe.

Aleksander Czołowski został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.

Twórczość

• Lwów za ruskich czasów (1887)
• Najstarsza księga miejska 1382-1389 (Lwów, 1892)
• Księga przychodów i rozchodów miasta 1404-1414 (Lwów, 1896)
• Jan III i jego pomnik we Lwowie (1898)
• Księga przychodów i rozchodów miasta 1414-1426 (Lwów, 1905)
• Memorjał pożaru miasta Lwowa (Lwów, 1927)
• Muzea Gminy Miasta Lwowa = Musées municipaux de la ville de Lwów (1929)
• Jan III i miasto Lwów: wspomnienie w trzechsetną rocznicę urodzin króla (Lwów, 1929)
• Urządzenie pałacu wilanowskiego za Jana III (1937)
• Najazd Tatarów na Lwów w 1695 r.
• Obraz dziejowy Lwowa
• Pogląd na organizację i działalność dawnych władz miejskich do 1848 r.
• Pomniki dziejowe Lwowa (wraz z Franciszkiem Jaworskim)