Rafał Radziwiłłowicz (ur. 20 grudnia 1860 w Petersburgu, zm. 28 października 1929 w Wilnie) – polski lekarz psychiatra, działacz społeczny, jeden z wielkich mistrzów masonerii polskiej.

Życiorys

Syn Ignacego (1813–1865) i Oktawii z Medunickich. Ignacy Radziwiłłowicz zmarł, gdy Rafał miał 5 lat; matka przeniosła się wtedy do Warszawy, wyszła za Konrada Chmielewskiego. Miał brata Stanisława (1858–), siostrę Oktawię (1862–1928), primo voto Rodkiewiczową, potem zamężną za Stefanem Żeromskim, i braci przyrodnich Konrada (1871–1946) i Zygmunta Chmielewskich (1873–1939). Żonaty z Marią Weryho (1856–1944), nie mieli dzieci.

Ukończył IV Gimnazjum w Warszawie. Studiował medycynę na Uniwersytecie w Dorpacie, w 1886 został doktorem medycyny. Powrócił do Warszawy i pracował w Zakładzie Leczniczym w Nałęczowie oraz w Szpitalu Dzieciątka Jezus w oddziałach chirurgicznym u Władysława Orłowskiego i chorób wewnętrznych u Ignacego Baranowskiego. W 1889 roku wyjechał do Sankt Petersburga, gdzie specjalizował się w psychiatrii w Szpitalu św. Mikołaja Cudotwórcy pod kierunkiem Ottona Czeczotta i w klinice psychiatrycznej Jana Mierzejewskiego. Po otwarciu Warszawskiej Lecznicy dla umysłowo chorych w Tworkach w 1891 roku objął w niej stanowisko ordynatora. W 1904 roku został zdymisjonowany. Poświęcił się wtedy praktyce prywatnej. Od 1905 do 1915 roku wykładał psychologię na Wyższych Kursach Pedagogicznych dla Kobiet. Jeden z twórców Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego – z jego inspiracji odbył się w 1920 roku pierwszy zjazd Towarzystwa. W 1922 habilitował się pod kierunkiem Jana Mazurkiewicza. Był autorem około 40 prac naukowych. Zmarł na zawał serca w drodze z posiedzenia Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Pochowany na Cmentarzu na Rossie. Pośmiertnie odznaczono go Krzyżem Niepodległości.

Działalność polityczna i społeczna

Sympatyk PPS, pomagał więźniom politycznym, uczestniczył w zaaranżowaniu symulacji choroby psychicznej przez Józefa Piłsudskiego podczas jego więzienia w Cytadeli w 1900 roku. Po 1905 roku bliżej współpracował z Edwardem Abramowskim. Współzałożyciel i członek zarządu Towarzystwa Kooperatystów, redaktor i wydawca tygodnika „Społem”, popierał tygodnik „Zaranie”. Uważa się, ze Radziwiłłowicz był pierwowzorem postaci doktora Judyma.

Wybrane prace

• Ueber Nachweis und Wirkung des Cytisins. Dorpat: C. Mattiesen, 1887
• Patogeneza syrongomyelii. Krytyka Lekarska 1899
• Przedni oddział mózgowia. W: Hoyer H. Podręcznik histologii ciała ludzkiego. Warszawa, 1901
• Przyroda omamu zmysłowego (Notatka psychologiczna). Neurologja Polska 1 (1), ss. 18-24, 1910
• Zagadnienia psychologji. Kraków, 1911
• Psychjatrja sądowa. Warszawa, 1917
• Myśli o myśleniu (1921)
• Zakaz alkoholu w Ameryce. Kurjer Polski, 1923
• Podstawy psychologji w zarysie. Warszawa: Jan Cotty, 1926
• Projekt zakładu psychiatrycznego po Wilnem. Nowiny Psychiatryczne ss. 145-157, 1927
• Duchowicz B, Radziwiłłowicz R (red.): Alkohologja: książka podręczna dla walczących z alkoholizmem. Warszawa: nakł. Polskiego Towarzystwa Walki z Alkoholizmem „Trzeźwość”, 1928
• Projekt rozbudowy Państwowego Szpitala Psychiatrycznego i Kliniki Psychiatr. U.S.B w Wilnie. Rocznik Psychiatryczny 11 ss. 111-116, 1929