Aleksander Małachowski (ur. 23 listopada 1924 we Lwowie, zm. 26 stycznia 2004 w Warszawie) – polski polityk, działacz opozycji w czasach PRL, publicysta, wolnomularz, honorowy przewodniczący Unii Pracy, poseł na Sejm X, I, II i IV kadencji, wicemarszałek Sejmu w latach 1993–1997.

Podczas okupacji był kurierem, łącznikiem, podchorążym, dwukrotnie więzionym przez NKWD. Został zesłany do łagru koło Stalinogorska, gdzie pracował w kopalni węgla kamiennego. Wywodził się z rodziny szlacheckiej, pieczętującej się odmianą herbu rodu Gryfitów-Świebodziców.

Działalność publicystyczna

Ukończył studia na Wydziale Prawa oraz na Wydziale Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Później został usunięty z uniwersytetu, gdzie pracował jako asystent, za odmowę wstąpienia do ZMP. Przeszedł do szkolnictwa zawodowego. Po październiku 1956 założył pisma Ruchu Rad Robotniczych "Fakty". Pracował jako dziennikarz specjalizujący się w reportażach literackich i publicystyce kulturalnej.

Pracował w redakcjach "Współczesności", "Kultury", w radiu oraz telewizji. Nakręcił ponad 70 filmów dokumentalnych. W TVP był współautorem programów publicystycznych, tj. Telewizja nocą i Rozmowy o cierpieniu.

Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Działalność polityczna

W 1980 wstąpił do NSZZ "Solidarność", uczestniczył w I Krajowym Zjeździe Delegatów w Gdańsku Oliwie. W stanie wojennym został internowany na okres około roku, później był aresztowany pod zarzutem działalności konspiracyjnej. W 1989 po raz pierwszy uzyskał mandat poselski na Sejm kontraktowy z ramienia Komitetu Obywatelskiego, w trakcie kadencji zakładał Solidarność Pracy, z ramienia której w 1991 wszedł do Sejmu I kadencji. Od 1992 należał do Unii Pracy. Z listy tego ugrupowania po raz trzeci sprawował mandat poselski w latach 1993–1997, pełniąc funkcję wicemarszałka Sejmu.

Po przegranych przez UP wyborach w 1997 krótko pełnił też funkcję przewodniczącego Unii Pracy, zastąpiony na tym stanowisku przez Marka Pola.

Regularnie publikował swe felietony w latach 1994–1997 w "Wiadomościach Kulturalnych", później w "Przeglądzie Tygodniowym", a po 2001 w "Przeglądzie". Od 1998 był prezesem zarządu głównego Polskiego Czerwonego Krzyża. Z powodu stanu zdrowia ustąpił w grudniu 2003 z zajmowanego stanowiska.

W 2001 po raz czwarty uzyskał mandat poselski z list SLD-UP z okręgu warszawskiego.

Aleksander Małachowski zmarł 26 stycznia 2004, mając 79 lat. Uroczystości pogrzebowe polityka odbyły się 31 stycznia tego samego roku. Aleksander Małachowski został pochowany w rodzinnym grobie na Cmentarzu leśnym w Laskach. Mandat po nim objął Jacek Zdrojewski.

Życie prywatne

Był synem Wacława Małachowskiego i Olgi z Kańskich. Z pierwszego małżeństwa z Krystyną Maciukiewicz miał dwóch synów – Sawę i Łukasza. Z drugą żoną Krystyną Woycicką miał syna Kajetana.

Odznaczenia i wyróżnienia

Postanowieniem prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego z 9 grudnia 1999 został odznaczony, w uznaniu wybitnych zasług w działalności państwowej i publicznej, Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

W tym samym roku (1 września) podczas uroczystości rocznicowej na Westerplatte jako prezes Polskiego Czerwonego Krzyża odznaczony został Komandorią Missio Reconciliationis.