Roman Pillar, właśc. Romuald Pillar von Pilchau, ur. 7 lipca 1895 w Wilnie (według innych informacji w Łapach), zm. 2 września 1937 w Moskwie) – funkcjonariusz Czeki/GPU/NKWD, komisarz bezpieczeństwa państwowego 2 rangi.

Syn niemieckiego barona i Polki (jego babka była siostrą matki Feliksa Dzierżyńskiego). W latach 1905-1910 uczył się w wileńskim gimnazjum, później w latach 1910-1911 w szkole realnej w Zurychu, a w latach 1911-1917 w gimnazjum w Ahrensburgu. W latach 1914-1917 członek partii mienszewickiej i SDPRR (internacjonalistów). Od marca do sierpnia 1917 sekretarz daniłowskiej rady deputatów chłopskich, od sierpnia do października 1917 uczył się w moskiewskiej szkole wojskowej, później w działalności podziemnej, 1918-1919 członek wileńskiego komitetu miejskiego Komunistycznej Partii Litwy i Białorusi, po wkroczeniu polskich wojsk do Wilna w styczniu 1919 usiłował się zastrzelić, ranny leczył się w szpitalu. Od lutego do kwietnia 1919 członek Prezydium Centralnego Komitetu Wykonawczego Republiki Litewsko-Białoruskiej, od maja 1919 do stycznia 1920 więziony w Wilnie. Od maja 1920 specjalny pełnomocnik Czeki, od października 1920 do lutego 1921 w działalności podziemnej na Górnym Śląsku, od 16 marca do 20 lipca 1921 szef Oddziału 15 Specjalnego Wydziału Specjalnego Czeki, od 1 lipca 1921 do 13 lipca 1922 drugi pomocnik szefa Wydziału Specjalnego Czeki/GPU i pomocnik szefa Wydziału Zagranicznego (INO) Czeki/GPU, od 13 lipca 1922 do 7 grudnia 1925 zastępca szefa Wydziału Kontrwywiadowczego GPU/OGPU ZSRR. Od 28 grudnia 1925 do 20 stycznia 1927 pełnomocny przedstawiciel OGPU Kraju Zachodniego/Kraju Białoruskiego, równocześnie od 28 grudnia 1925 do 8 stycznia 1925 przewodniczący GPU Białoruskiej SRR, od 20 stycznia 1927 do 8 stycznia 1930 pełnomocny przedstawiciel OGPU Białoruskiego Okręgu Wojskowego, w latach 1929-1930 ludowy komisarz spraw wewnętrznych Białoruskiej SRR. Od 8 stycznia 1930 do 27 listopada 1932 pełnomocny przedstawiciel OGPU Kraju Północnokaukskiego, od 27 listopada 1932 do 10 lipca 1934 pełnomocny przedstawiciel OGPU Środkowej Azji, od 15 lipca do 4 listopada 1934 szef Zarządu NKWD Środkowej Azji, od 10 grudnia 1934 do 16 lutego 1937 szef Zarządu NKWD Kraju Saratowskiego, od 26 listopada 1935 komisarz bezpieczeństwa państwowego 2 rangi, od 16 lutego do 16 maja 1937 szef Zarządu NKWD obwodu saratowskiego.

16 maja 1937 aresztowany, 2 września 1937 skazany na śmierć i rozstrzelany. 4 lipca 1957 pośmiertnie zrehabilitowany.