Paweł Potocki herbu Pilawa (ur. I poł. XVII w., zm. 1675) – dworzanin królewski, poseł, kasztelan kamieniecki, historyk.

Urodził się w I połowie XVII wieku. Syn Stefana, wojewody bracławskiego, brat: Jana posła i Piotra rotmistrza wojsk koronnych, ojciec: Teodora Andrzeja prymasa, Stefana marszałka nadwornego koronnego i Józefa Stanisława. Pisał się z Potoka.

Kształcił się w kraju i poza jego granicami (prawdopodobnie w Padwie). Żonaty z Elżbietą Jarmolinską (pierwsza żona Potockiego). W roku 1649 został dworzaninem królewskim Jana Kazimierza. Brał udział w jego wyprawach wojennych. W roku 1655, podczas walk na Ukrainie, trafił do niewoli moskiewskiej. Wkrótce zyskał zaufanie cara Aleksego I, który wyswatał go z Eleonorą Sołtykową (druga żona Potockiego). W roku 1669, po 14-letniej niewoli, na mocy rozejmu andruszowskiego powrócił do Polski. Posłował do papieża Klemensa X. Mianowany kasztelanem kamienieckim, zmarł kilka miesięcy później, jesienią 1674.

Twórczość

Był historykiem i autorem dzieł o tej tematyce.

• Exercitationes oratoriae... lucubratae in secessu Patavino, Wenecja 1642, drukarnia Imbertisa
• Historico-politicus sive questiones historicae et civiles. Ex libris III T. Livii... concinnatae, Kraków 1646, drukarnia Ł. Kupisz; wyd. następne: Gdańsk 1670 (prawdopodobnie istniał przekł. polski pt. Historykopolityk z Liwiusza nowo zebrany i na język polski przełożony, Kraków 1649, drukarnia Ł. Kupisz)
• Moschovia sive brevis narratio de moribus magnae Russorum monarchiae, Gdańsk 1670, drukarnia D. T. Rhetius
• Saeculum bellatorum et togatorum seu centuria elogiorum clarissimorum virorum Polonorum et Lithuanorum, Kraków 1702 (według F. M. Sobieszczańskiego 1670; Estreicher uważał ten rok za mylny)

• Opera omnia, wyd. J. A. Załuski, Warszawa 1747, drukarnia Kolegium T. J., (obejmuje m.in.: Exercitationes oratoriae..., Historico-politicus..., Moschovia sive... i Saeculum bellatorum...)