Józef Roman Rybicki (ur. 18 grudnia 1901 w Kołomyi, zm. 9 maja 1986 w Warszawie) – polski filolog klasyczny, nauczyciel, żołnierz AK ps. Andrzej – dowódca Kedywu Okręgu Warszawa, uczestnik powstania warszawskiego, członek WiN, więzień polityczny w latach 1945-1954, działacz środowisk abstynenckich, współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej KOR.

Syn Olgi, z zawodu nauczycielki i Zygmunta (1863-1915) - sędziego. Młodszy brat Stanisława, prezydenta Częstochowy. Józef Rybicki we wczesnej młodości mieszkał w Brzeżanach, a później we Lwowie. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej jako żołnierz w Małopolskich Oddziałach Armii Ochotniczej. Ranny 16 sierpnia 1920 w bitwie pod Rakobutami.

2 lipca 1927 poślubił Stefanię Neuman. W tym samym roku ukończył filologię klasyczną na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, w latach 1928-1931 był tam asystentem, a w 1930 uzyskał doktorat na podstawie rozprawy De Foricoeniorum Cochanovii fontibus antiquis. W latach 1931-1934 był nauczycielem w Państwowym Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Wilnie, 1934-1937 p.o. dyrektora Państwowego Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Nowogródku, 1937-1939 dyrektorem Państwowego Gimnazjum i Liceum im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim.

Od 1939 działał w polskim podziemiu zbrojnym: najpierw w Służbie Zwycięstwu Polski, od lutego 1940 w Tajnej Organizacji Wojskowej, od marca 1943 w AK. Ranny w powstaniu warszawskim. W 1945 był członkiem Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, a we wrześniu tego roku współzałożycielem zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Aresztowany w grudniu 1945, skazany w lutym 1947 w procesie I Zarządu WiN.

Ratował wraz z innymi dokumenty Kedywu Okręgu Warszawa AK. Zostały one ukryte w 1945 r. pod Warszawą. Obecnie znajdują się w zbiorach Biblioteki Narodowej i Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego.

Po wyjściu z więzienia w 1954 mieszkał w Milanówku, następnie w Warszawie. We wrześniu 1976 był jednym z czternastu członków-założycieli Komitetu Obrony Robotników. Zmarł w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu w Milanówku.

W styczniu 1945 został mianowany, z przekroczeniem jednego stopnia, kapitanem czasu wojny.

W 2001 Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego opublikowały jego wspomnienia Notatki szefa warszawskiego Kedywu (II wydanie - 2003).

Odznaczenia

Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (1938), Orderem Virtuti Militari kl. V, dwukrotnie Krzyżem Walecznych.

Pośmiertnie, postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 21 września 2006, "za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz przemian demokratycznych w kraju", został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski, który przekazany został 23 września tego roku, w czasie uroczystości z okazji 30. rocznicy powstania Komitetu Obrony Robotników.